Prevod sa španskog DALIBOR SOLDATIĆ

Roman U potrazi za Velikim Kanom pripada grupi istorijskih romana među brojnim koje je napisao ovaj najpopularniji španski pisac s početka XX veka, koji je sa svojim romanima postigao uspeh ne samo u Španiji i već i u čitavom svetu. Tako je njegov roman Četiri jahača apokalipse bio najprodavaniji roman u SAD 1919. Godine. U potrazi sa Velikim Kanom je prvi roman iz projekta kojim je Blasko Ibanjes hteo da prikaže osvajanje Amerike. Trebao je da se sastoji od četiri romana u kojima je prvi prikazao Kolumbov poduhvat, drugi, Bogorodičin vitez je opisao pohode Alonsa de Ohede, treći je trebao da se bavi Kortesovim osvajanjem Meksika, a četvrti Pisarovim osvajanjem Perua. Smrt ga je sprečila u ostvarivanju projekta i posthumno su objavljena samo prva dva. U potrazi za Velikim Kanom je objavljen 1929. godine i opisuje nam prvo Kolumbovo putovanje i otkriće Amerike. Iscrpno su prikazane pripreme za ekspediciju, plovidba i prva istraživanja američkog tla i kontakti s urođenicima, ali i atmosfera koja vlada na dvoru Katoličkih kraljeva, proterivanje Jevreja iz Španije uz ljubavnu priču o Fernandu i Luseri koji će učestvovati u ekspediciji kao Kolumbovi paževi. Središnju figuru romana predstavlja Kristifor Kolumbo koji je prikazan realistički kao istraživač uporan do tvrdoglavosti ali i osrednji moreplovac, okrutan autoritarni guverner otkrivenih krajeva i pohlepan vođa. Uporno tvrdi da je naišao na kraj Azije i da će stići do zemlje Velikog Kana u kojoj su i krovovi kuća od zlata. Pisac pokazuje sve svoje vrline pripovedača s istančanim opisima situacija i sredine uz objektivne istorijske podatke. Tako se dobija jedna minuciozna realistična slika španskog društva u XV veku ali i iscrpni detaljni opisi prirode novog kontinenta. Istovremeno to je i priča o velikoj zabludi Kristifora Kolumba. Jer, kao što glasi poslednja rečenica romana: Otkriti i pronaći nisu iste stvari.

Dalibor Soldatić

Visente Blasko Ibanjes (1867–1928) rođen je u Valensiji, a umro je u Francuskoj. Iako je studirao prava, život je posvetio književnosti, novinarstvu i politici. Njegove političke ideje liberalne orijentacije, nasleđe Francuske revolucije, kao i njegov karakter sklon sukobima, nailazili su na oštar odgovor konzervativne vlasti Restauracije u Španiji. U časopisu El pueblo, koji je osnovao, objavljivao je kritike upućene vlasti, zbog čega je više puta bio osuđivan na zatvor ili izgnanstvo. Izgnanstvo u Francusku 1890. godine uticalo je na njegovo književno stvaralaštvo, jer mu je pomoglo da se neposredno upozna sa savremenim francuskim književnim tokovima. Napisao je brojne romane od kojih se mogu izdvojiti: La barraca (Slučaj u Huerti, 1898), Entre naranjos (Među narandžama, 1900), Cañas y barro (Močvara, 1902), El intruso (Uljez, 1904), Sangre y arena (Krv i arena, 1908), Los muertos mandan (Mrtvi zapovedaju, 1909), Los cuatro jinetes del Apocalipsis (Četiri jahača Apokalipse, 1916), Enbusca del Gran Kan: Cristóbal Colón (U potrazi za Velikim Kanom: Kristofor Kolumbo, 1929).